این درحالی است که استان قم هم‌اکنون نیز جزو چهار استان متراکم کشور بوده و با اجرایی شدن این طرح اوضاع تراکم در استان قم وخیم‌تر شده و کیفیت زیست شهری کاهش پیدا خواهد کرد.

شاید بتوان قم را اولین استانی دانست که مردمانش به طور رسمی، الگوی ساخت و توسعه افقی را برای محل زندگی‌ خود برگزیدند. جمعی از شهروندان قمی با راه اندازی پویش «مخالفت با آپارتمان سازی در طرح نهضت ملی مسکن قم» از سید محمد تقی شاهچراغی استاندار قم، خواستند تا از احداث آپارتمان‌های مرتفع در اراضی ۵۶۰ هکتاری پردیسان که به منظور اجرای طرح نهضت ملی مسکن به محدوده شهر قم ملحق شده، جلوگیری کند.

طبق اعلام حسن نادری، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی قم، تراکم جمعیتی قم 99 نفر در هر هکتار بوده و این شهر، رتبه چهارم را در متراکم‌ترین کلانشهرهای ایران داراست. اما، با اینکه تراکم فعلی شهر قم، از حالت استاندارد که 60 نفر بر هکتار بوده بالاتر است، با اجرایی شدن طرح نهضت ملی مسکن که تراکم جمعیت آن طبق آمار اعلام شده، 176 نفر است، متراکم‌تر از پیش نیز خواهد شد.

ماجرای اراضی 560 هکتاری پردیسان قم

بالاخره و بعد از 10 سال انتظار، در سال 1401، اجازه الحاق اراضی ۵۶۰ هکتاری شهر قم به محدوده شهر در جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به تصویب رسید. قرار بر آن است که در این زمین‌ها که یکی از اصلی ترین سایت‌های اجرای طرح نهضت ملی مسکن قم، به حساب می‌آید؛ بیش از ۳۰ هزار واحد طرح نهضت ملی مسکن به صورت آپارتمان‌های ۵ طبقه در قالب ۱۵ محله احداث شود، که مقدمات و آماده سازی آن از مرداد ماه سال گذشته صورت گرفته است.

این مدل تامین مسکن، به مذاق مردم قم خوش نیامده و سبب شد پائیز پارسال، و طی راه‌اندازی پویش و ارسال نامه‌ای به استاندار، خواستار عوض شدن شیوه ساخت و ساز از آپارتمان‌سازی به ویلایی‌سازی شوند.

نگرانی به جای مردم قم

با اختصاص دادن 560 هکتار برای تامین مسکن  30 هزار نفر، تراکم جمعیتی این پروژه عددی قریب به 176 می‌شود، که تقریبا 3 برابر حالت استاندارد است. با توسعه عمودی شهر و بارگزاری جمعیت بیش از مقدار استاندارد در هر هکتار، سرانه‌های مورد نیازی شهری کاهش پیدا کرده و درنتیجه کیفیت زندگی شهروندان به طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.  

برای نمونه‌ی تاثیرات منفی تراکم سازی، می‌توان به گزارش مرکز پژوهش های مجلس، درباره کیفیت شهرها، اشاره کرد. طبق این گزارش نتایج سنجش شاخص «فشار محیط‏زیستی» در مناطق ۲۲گانه پایتخت نشان می‏دهد، به‌دلیل «سرریز جمعیت از ظرفیت سکونت» در ۱۸منطقه تهران، سطح «کیفیت زندگی» در این مناطق در وضعیت بحران قرار دارد و به سمت «اوج بحران» در حرکت است. این شاخص که براساس پنج پارامتر کلیدی - از جمله «امکانات شهری در دسترس»، «هوای سالم» و «تاب‌آوری شهر در برابر یک تهدید یا حادثه طبیعی یا غیرطبیعی نه چندان حاد»-محاسبه شده است؛ چنانچه عدد100 باشد به معنای «کیفیت زندگی مطلوب» و در سطح ۲۰۰ به معنای «کیفیت متوسط برای سکونت» است. اما در حال حاضر میانگین شاخص برای کل پایتخت، ۳۲۳ است.

دولت وعده‌ توسعه‌ افقی را داده بود

بارها و بارها هم رئیس‌جمهور و هم وزیر راه‌وشهرسازی بر توسعه افقی شهرها تاکید کرده‌اند و در این باره ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم گفت: «ترجیح دولت توسعه افقی شهرها به جای بلند مرتبه‌سازی است، اما لازمه این راهبرد نیز توسعه دسترسی به زیرساخت‌های مربوطه در مناطقی است که برای ساخت مسکن در نظر گرفته می‌شود.»

اصرار به ادامه روند بلندمرتبه سازی در حالی است که شهر قم مشکلی در تامین زمین ندارد و ازطرف دیگر خواست مردم نیز ساخت خانه‌های ویلایی بوده، موضوعی که در پویش مردم قم و نامه آن‌ها به استاندار انعکاس داشته است. بنابراین از مسئولین و سیاستگذاران انتظار می‌رود حداقل در شهرهایی که مساله محیط زیستی و موانع جدی وجود ندارد؛ اجازه الحاق زمین داده شود و بعد از آن شیوه توسعه شهر به سمت توسعه افقی اصلاح گردد.